Een paar jaar geleden deed ik een workshop met als thema 'rafelranden'. De rommelige, non-descripte plekken in de periferie van de stad spraken me altijd al aan. Het leek me leuk om beelden te maken die in technisch opzicht aansloten bij de imperfectie die inherent is aan rafelranden. Daarom kocht ik voor € 2,99 een plastic camera en een paar belegen kleurenfilmpjes.
De resultaten vielen niet tegen. De foto's waren alleen in het midden enigszins scherp, de kleuren waren vreemd en de plastic lens had zich geen raad geweten met tegenlicht. Verre van perfect dus. Vorm en inhoud versterkten elkaar. Hoewel ik het een geslaagd experiment vond, heb ik het cameraatje nadien nooit meer gebruikt. Zo'n 'special effect' is leuk voor één keer maar daarna wordt het een trucje dat snel verveelt.
Hipstamatic
Het zal duidelijk zijn: een Hipstamatic app is aan mij niet besteed, ook al had ik een iPhone. De Hipstamatic-rage interesseerde me dan ook niet erg tot ik een poosje geleden in Vrij Nederland een fotodocument tegenkwam van Balasz Gardi. Deze Hongaarse oorlogsfotograaf werkt al tien jaar in Afghanistan. Vorig jaar volgde hij een groep Amerikaanse mariniers tijdens hun missie in de provincie Helmand. Gardi fotografeerde de soldaten, hun acties, het leven in hun compound en de Afghanen met wie ze te maken kregen. Dat deed hij met zijn iPhone in de Hipstamatic-modus.
 |
| foto Balasz Gardi |
De foto's zijn totaal anders dan we bij dit soort reportages gewend zijn. Geen gedetailleerde digitale helderheid of 'klassiek' dramatisch zwartwit maar een beetje gruizige foto's met rare, vooral groene kleurzwemen. Het voedsel in de etensbakjes van de soldaten ziet er op de foto's van Gardi uit als bedorven kots. De scherpte is wel opvallend goed: de baardharen van een gevangen Afghaan kun je tellen. Om de foto's zit een polaroidachtig randje.
Op de een of andere manier irriteerden deze foto's me.
Stof
In een interview in het online magazine WINk prijst Gardi de kwaliteit van de camera in de iPhone. Bovendien is hij zeer te spreken over de beschikbare applicaties. Daardoor zijn veel nabewerkingen overbodig. Hij vergelijkt het kiezen van een applicatie met de keuze voor een bepaalde film in het analoge tijdperk: "Every piece is carefully chosen to create ultimately the look I had in mind at the time of taking the photograph."
Ik geloof graag dat het fotograferen met een iPhone voordelen heeft (ongevoelig voor stof, lekker onopvallend en een prima beeldkwaliteit). Tot zover is er niets aan de hand. Maar wanneer de fotograaf besluit het apparaat in de Hispstamatic-modus te zetten bij het vastleggen van een militaire missie in Afghanistan, gaat er bij mij iets jeuken.
Hipstamatic-plaatjes worden geassocieerd met technisch slechte kleurenfoto's en speelgoedcamera's uit de jaren zeventig - of die associatie ergens op slaat, betwijfel ik, en met speelgoedcamera's kun je volgens mij geen foto's maken, maar dat terzijde. iPhone-bezitters gebruiken de Hipstamatic app om hun kiekjes een grappige effect mee te geven. Weer eens wat anders, zo'n imitatiepolaroid.
Conditionering
De in 1980 overleden Canadese media-filosoof Marshall McLuhan - beroemd geworden door uitspraken als 'the medium is the message' en 'the global village' - was van mening dat de technische middelen waarvan wij ons bedienen niet neutraal zijn en niet neutraal kúnnen zijn. "Wij scheppen onze media en vervolgens scheppen deze media ons". Technische middelen conditioneren ons begrip van de wereld. McLuhan was een visionair.
Dankzij de Hipstamatic ervaren we onze alledaagse sleur als grappig en nostalgisch. Maar dat niet alleen. Ook een uitzichtloze oorlog in een geteisterd land, waar geen weldenkend mens meer wil leven, ervaren we dankzij deze app als een niet-bestaande realiteit, een droomwereld in vreemde tinten, iets uit een andere, onschuldige tijd.
Een soort Disney World.
Rafelrand
 | ||
| De imperfectie van het beeld sloot mooi aan bij de sfeer van de plek. (foto Sietse Postma, 2007) |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten